Zaparcie stolca określa się jako zbyt długotrwałe odstępy między wypróżnieniami (rzadziej aniżeli 2 razy w tygodniu) i/lub oddawanie stolców z wielkim wysiłkiem. Tejże nazwy nie używa się jednak w odniesieniu do dzieci karmionych piersią, które mogą oddawać stolec nawet 8-10 razy na dobę lub raz na kilka dni. Jeśli sytuacjom samym nie asystuje zmęczenie apetytu i brak masy ciała, to wszystko kryje się w możliwościach normy. Zaparcie u niemowląt jest szczególnie charakter czynnościowy (bez wyraźnej podstawy), również ma podłoże organiczne (jak efekt choroby Hirszprunga, niedoczynności tarczycy, alergii pokarmowej, zespołu Downa). Jest to natomiast bardzo duży kłopot u dzieci – że dotyczyć może nawet 10% społeczności dziecięcej. Jak zachowuje się dziecko z zaparciami? Dziecko często świadomie próbuje uchronić się od podania stolca (zastyga w spokoju, zaciska pośladki, prezentuje stres). Jeśli dochodzi do oddania stolca, stanowi on zawsze twardy, oraz podczas jego oddawania dziecko skarży się na ból w powierzchni odbytu – stolce są obfite. Dziecko też brudzi bieliznę, zaś w stolcu może pojawić się domieszka krwi. Jeśli rodzice zauważą u dziecka wysoce wymienione objawy, należy zgłosić się do lekarze, który po zebraniu dokładnego wywiadu i sprawdzeniu dziecka (w tymże badaniu per rectum), postawi diagnozę. Często nie są wymagane dodatkowe analizowania, należałoby też wykonać USG jamy brzusznej z analizą grubości bańki odbytnicy. Jak istnieje taka problem, należałoby wysłać dziecko do gastroenterologa, jaki poszerzy diagnostykę, w zespół której wejdą:
•badanie manometryczne,
•wlew kontrastowy jelita grubego,
•czas pasażu znaczników z opinią zalegania i położenia w jelicie grubym,
•badanie histologiczne bioptatu z gotowej partii jelita grubego.
Jak lekarz stawia diagnozę?
U 90% dzieci rozpoznanie można określić na podstawie wywiadu i analizowania fizykalnego dziecka. U różnych 10% stawua się takie pytania diagnostyczne, jak:
Czas pasażu znaczników z analizą ich trwania i ich zakwaterowania w jelicie grubym. Badanie liczy na przyjęciu 20 znaczników dziennie przez 6 dni, oraz nowego – wykonaniu przeglądowego RTG brzucha, na którym następnie zapoznaje się rozmieszczenie znaczników. Są to modyfikacje analizowania polegające na 3-dniowym okresie połykania znaczników lub zmniejszeniu ich później do 10 dziennie. Czas pasażu można określić także formą izotopową.
Manometria – polega na rejestracji ciśnień na wysokości zwieraczy odbytu oraz w bańce odbytnicy, podatności bańki odbytnicy oraz odruchu zwiotczenia zwieracza wewnętrznego odbytu po zapełnieniu balonu włożonego do bańki odbytnicy.
Przy założeniu choroby Hirschsprunga czy niezależnej wady robi się wlew kontrastowy jelita grubego.
Badanie histopatologiczne bioptatu z gotowej partii jelita grubego pozwala potwierdzić przypadłość Hirschsprunga.
Zaparcia u dzieci – leczenie
Leczenie zaparcia jest procesem długotrwałym, wymagającym cierpliwości i systematyczności. Zazwyczaj składa się z dwóch etapów: we wczesnej porze (istniejącej na ogół kilka dni) należy oczyścić jelito duże z zalegających mas kałowych, przez stosowanie makrogoli drogą doustną oraz stosowanie wlewek doodbytniczych. W kolejnej fazie leczenia (trwającej nawet kilka miesięcy) dochodzi się do użycia odpowiedniej częstotliwości wydalania stolca i nieprzyjęcia do zalegania mas kałowych w jelicie grubym. Wykorzystuje się najczęściej:
•leki osmotycznie czynne (laktuloza oraz polietylenoglikole – PEG),
•leki stymulujące (senes, bisakodyl, sole magnezu),
•leki działające poślizgowo (olej mineralny, płynna parafina).
Bardzo istotne jest, żeby zwrócić uwagę na dietę dziecka. Powinno ono pić wielkie ilości wody oraz wprowadzać dietę drogą w błonnik, tj. suszone owoce, rodzynki, buraki, brokuły, ciemne pieczywo, kasze gruboziarniste. Należy u dziecka zastosować również konieczność wypróżnień – zapraszanie do wchodzenia na nocnik lub muszlę klozetowej po posiłkach. Momentami niezbędna jest pomoc psychologa, a rodzice nie winni karać dziecka za brudzenie bielizny czy zbyt nieoddanie stolca, oraz później wynagradzać za jego prawidłowe oddanie. Dziecko należy zmuszać do pracy ruchowej, bardzo ważne jest prowadzenia dzienniczka wypróżnień. Działanie jest ciągłe, a zbyt duże odstawienie środków dostarcza do nawrotu zaparć, jednak właściwie wykonywane przy determinacji rodziców i lekarzy, najczęściej kończy się sukcesem.
Co zrobić po skończeniu leczenia?
Dieta z uwzględnieniem warzyw i produktów. Po wyleczeniu dzieci zwykle obecnie nie unikają błonnika. Dobra zgodność z dzieckiem, które sygnalizuje rodzicom nawrót trudności w defekacji, ponowne włączenie makrogolu lub laktulozy łatwo daje poprawę. Odstawienie sposobu może spotkać w takich przypadkach zdecydowanie łatwej niż przy pierwszym leczeniu.
Najważniejsze jest chronienie rytmu wypróżnień i niezwlekanie z defekacją.
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
1. Należy uwzględniać błonnik w jadłospisie dziecka. Ograniczenie zużycia błonnika obecnie uznaje się za pierwszą przyczynę zaangażowań w globie.
2. Należy z wyczuciem wybrać moment zaprzestania pieluchowania dziecka.
3. Trzeba wyrobić u dziecka były dobowy rytm wypróżnień.
4. Przy zauważeniu trudności w defekacji włączyć laktulozę lub makrogol.
