Istnieje wiele szkół terapeutycznych prezentujących odmienne poglądy na punkt tego, czym jest depresja i jak powinno się ją leczyć. Choć wszystkie są na celu wyeliminowanie choroby, nie zawsze dążą do tego tymi jedynymi drogami. Na czym polega depresja wedle ujęcia psychoanalitycznego i jak powinno się ją leczyć?
Depresja jest znacznie ważną dolegliwością, destabilizująca nie tylko życie pacjenta ale także jego środowiska.
Pacjent często wybiera się z związków z przyjaciółmi czy rodziną. Możemy śledzić jak taka osoba „kończy się w sobie” lub z różnej strony, ma poczucie niezrozumienia przez innych, pogardy do innych ale te do siebie. Gdy pacjent zaczyna uświadamiać sobie swoją dolegliwość często jest aktualnie w momencie jej stania i to psychoterapia jest potrzebna do tego żeby móc sobie z nią poradzić. O obecności depresji mogą świadczyć i inne objawy takie jak: podwyższony nastrój, poczucie, że wszystko można, rozbuchany humor, trudności w powstrzymaniu się od zakupów, nadużywanie alkoholu. Obecność takich symptomów że być skutkiem manii, która jest sposobem obrony przed depresją. Sposobem jeszcze bardziej ją pogłębiającym. Podwaliny do psychoanalitycznego rozumienia manii i depresji dał Zygmunt Freud w naszej książki pt: „Żałoba i melancholia”. Praca ta opublikowana 1917 r. była się punktem wyjścia dla późniejszego rozumienia tych zagadnień. Przedmiotem tego materiału nie jest traktowanie na temat słuszności wyjaśnień podjętych przez Freuda.
Depresja wedle psychoanalizy
Teorie psychoanalityczne nierozłącznie wiążą depresję z patologiami osobowości. Na jej pojawienie się mogą także wpływać zdarzenia życiowe. Obiektem zainteresowania psychoanalityków jest to przede wszystkim przeszłość pacjenta. Psychoanalitycy zakładają, że na swoje radzenie sobie ze stresem wpływa głównie dojrzałość mechanizmów obronnych. Im ciężko są one elastyczne, tym lepiej oddają prawdziwy obraz rzeczywistości. Chronią również przed lękiem, jak również byciem psychicznym. Mechanizmy obronne są zautomatyzowane. Jeżeli u danej jednostki przeważają te bardziej prymitywne – jak wyparcie czy zaprzeczanie – będzie je ona powtarzać, pomimo ich nieefektywności. To idzie do nasilenia się stresu i pojawienia schorzeń lękowych oraz depresyjnych.
Depresja a nurt psychodynamiczny
Nurt psychoterapii psychodynamicznej odwołuje się do źródeł psychoanalizy, jednak – wbrew sądom wielu osób utożsamiających te pojęcia – nie powiela jej. Dzisiejsza kuracja psychoanalityczna wygląda inaczej niż ta sprzed stu lat. Składa się ona przede wszystkim krótsza, a spotkania z pacjentem odbywają się nie częściej niż w przypadku innych nurtów terapeutycznych. Bardzo istotnym jej wyglądem jest zorientowanie na emocje. Zagrażające i negatywne emocje, podobnie jak też o nacechowaniu pozytywnym, są dokładnie omawiane w ciągu sesji. Innym istotnym elementem w trakcie terapii depresji w podejściu psychodynamicznym jest identyfikacja wydających się tematów oraz wzorców, które pojawiają się w myślach i uczuciach chorych. Często wzorce te są nieświadome dla chorego, dopóki nie uda mu się przepracować ich z terapeutą. Istotny element terapii psychodynamicznej to także omawianie doświadczeń z przeszłości. Uwaga na minionych wydarzeniach ma bowiem pomóc odnaleźć ich związek przyczynowo-skutkowy z tym stanem rzeczy. Bardzo ważne są również relacje pacjenta; tyczy się to nie tylko kontaktów z bliskimi mu osobami z codziennego życia, ale także relacji z psychoterapeutą. Ostatnim charakterystycznym dla nurtu psychodynamicznego aspektem podczas terapii jest eksplorowanie fantazji pacjenta. Inaczej niż podczas sesji terapeutycznych w szkole poznawczo-behawioralnej, podczas sesji w ciągu psychodynamicznym chory jest zapraszany do swobodnego mówienia: dzięki temu, w oryginalny sposób, na jaw mogą wyjść jego lęki, pragnienia i cele.
Czy kuracja psychoanalityczna jest efektywna?
Choć często kuracja psychodynamiczna uważana jest zbyt mniej wartościową i słabiej rokującą niż psychoterapia poznawczo-behawioralna, badania naukowe wskazują na fakt, że daje ona wymierne rezultaty [2]. Pomaga nie tylko w schorzeniach lękowych czy depresyjnych, ale jest także dużą wartość w przypadku schorzeń osobowości, nierzadko związanych z dolegliwościami afektywnymi. Co najistotniejsze, działa długoterminowo: po pięciu latach od zakończenia terapii, nawrót schorzeń pojawia się u około 13 proc. chorych, w układzie do 87 proc. osób, które usuwane były standardowymi metodami [2]. Należy też pamiętać, że wątpliwości narosłe wokół terapii psychodynamicznej składają się również z tym, że jej efekty nie zostały tak dokładnie podsumowane i omówione w literaturze, jak efekty terapii w duchu innych szkół i nurtów psychologicznych. Warto uwzględnić, że w przypadku terapii psychoanalitycznej wiele zależy również od zdolności i kompetencji prowadzącego ją terapeuty. Każda psychoterapia wygląda inaczej ze względu na styl, sposób utrzymania i cechy będących w niej osób: tak specjalisty, jak również chorego.
